Educatiecentrum Weusthag verbindt natuur en samenleving

Stichting Heemtuin en Natuur-Centrum Hengelo wil in 2021 een start maken met de bouw van het Natuur- en Educatiecentrum Weusthag. Het centrum vormt een logische en welkome aanvulling op de Heemtuin en het Beleefbos die al in april 2016 geopend zijn. Kennisoverdracht staat wat de stichting betreft voorop in het nieuwe gebouw, dat als doel heeft de bezoeker dichter bij de natuur te brengen.
 

Het is al behoorlijk warm als Rewert Wolthoff en Herman Mulder op een zonnige ochtend in juni komen aanfietsen om iets te vertellen over het Natuur- en Educatiecentrum. Wolthoff, voorzitter van IVN en Stichting Heemtuin en Natuur-Centrum Hengelo en vrijwilliger Mulder zijn echter als oudgedienden wel wat gewend. Zij zijn met andere vrijwilligers van het IVN een aantal dagdelen in de week te vinden in het gebied aan het eind van de Van Alphenstraat, weer of geen weer. Beiden in korte broek, getooid met een zonnehoed, pakken stoelen uit een houten barak en gaan voor naar het Beleefbos dat vlak naast de Heemtuin ligt. Half op een smal zandpad, half in de berm zetten ze de stoelen neer. Tussen de hoge wuivende populieren is het aangenaam koel. ‘Hier zitten we wel vaker in de pauzes’, vertelt Wolthoff.
 

Stinzenbos
‘Toen we in 2015 met de Heemtuin verhuisden van de Landmansweg naar deze plek, kregen we het gebied dat nu het Beleefbos heet ook tot onze beschikking’, vervolgt hij. Het ruim 250 meter lange en 150 meter brede perceel dat volstaat met eiken, populieren en wilgen was flink verwilderd. Mulder: ‘De gemeente heeft in het bos en in de Heemtuin paden en poelen aangelegd. Wij hebben bramen en brandnetels verwijderd, bomen, struiken en bolgewassen geplant en natuurlijke speelplekken aangelegd.’ Hij is zichtbaar trots op het ‘stinzenbos’. ‘Stins staat voor steen’, legt hij uit. ‘De rijken, die in stenen huizen woonden, namen vroeger bostulpen, sneeuwklokjes en boshyacinten mee terug van hun reizen. Dat soort bloemen bloeien hier in het voorjaar volop als de bomen nog geen bladeren hebben. Het is een lust voor het oog!’

Alle seizoenen werk
Niet alleen in het voorjaar en de zomer zijn de IVN-ers actief. Vanaf half november tot half februari ligt het werk in de Heemtuin wel bijna stil, maar het Beleefbos vraagt het hele jaar door aandacht. In het najaar harken de vrijwilligers blad en in de winter zijn ze bezig met onderhoudswerkzaamheden. Wolthoff: ‘En met de komst van het Educatiecentrum zal de activiteit ook in die jaargetijden alleen maar toenemen.’  

Educatie
Wolthoff benadrukt het educatieve doel van het gebied en het te bouwen centrum. ‘Wij willen mensen van alle leeftijden in en om Hengelo de natuur van dichtbij laten beleven, zodat zij daar meer bij betrokken raken’, legt hij uit. Dat zij zo misschien ook meer gemotiveerd raken om duurzamer te gaan handelen spreekt vanzelf. In het centrum kunnen duurzame en groene organisaties hun kennis delen met particulieren, onderwijs en overheden. Ook bijvoorbeeld Scoren in de Wijk dat bezig is bewoners te betrekken bij gezond en natuurlijk eten uit eigen buurt. Deze organisatie zal straks in het educatiecentrum groepen kunnen ontvangen voor een plukwandeling. Mulder: ‘Kennisoverdracht en het beleven van natuur staan centraal.’ Niet alleen basisschoolkinderen, maar ook ouders, opa’s en oma’s die met hun kinderen en kleinkinderen komen kijken, kunnen hier iets leren over de natuur. Hij vult aan: ‘We kunnen dan ook de leerlingen van Voortgezet Speciaal Onderwijs ’t Korhoen, die bij ons werken, sanitaire voorzieningen bieden en mee naar binnen nemen.’
 

VSO ’t Korhoen
Ook directeur van ’t Korhoen Gemma Brinks kijkt uit naar het Natuur- en Educatiecentrum. De school waar ongeveer 140 zeer moeilijk lerende jongeren voorbereid worden op burgerschap, maakt al twee dagdelen in de week gebruik van de Heemtuin. ‘Het gebouw zal onze unieke samenwerking verstevigen en een dak bieden aan wat we in het gebied mogen doen’, vertelt zij enthousiast. ’t Korhoen begeleidt, als onderdeel van Stichting Speciaal Onderwijs Twente en Oost-Gelderland, leerlingen in de leeftijdscategorie van 12-20 jaar. Zij worden begeleid bij bijvoorbeeld werk, vrije tijd en het regelen van de huishouding, maar krijgen ook een stukje natuureducatie. Voor een deel wordt dat verzorgd in de Heemtuin en het Beleefbos. Ouderejaars die gaan uitstromen naar de groenvoorziening doen hier een langer lopende stage.

Brinks is enthousiast over de samenwerking. ‘De groepen die aan de slag gaan in het gebied bestaan uit een begeleider en 4-6 leerlingen. Maar de leerlingen kunnen ook voor hulp terecht bij de vrijwilligers. Zij stralen rust uit, vinden het niet erg als het een keer fout gaat en de locatie is overzichtelijk en kleinschalig. Dat maakt het zo uniek. Leerlingen gaan hier graag naartoe.’ Met de komst van het educatiecentrum verwacht Brinks meer mogelijkheid te hebben om theorie te koppelen aan de praktijk. Zij legt uit: ‘We zullen het gebouw kunnen gebruiken om te lunchen, maar ook om in alle rust kennis over te dragen over bijvoorbeeld hygiënisch en veilig werken en het gebruik van tuingereedschap.’
 

Onderdeel van Stadspark Weusthag
Voorzitter van Vereniging Vrienden van het Weusthag (VvW), Hans Oude Avenhuis, legt uit hoe het Natuur- en Educatiecentrum onderdeel vormt van een integrale gebiedsvisie. Deze visie bevat plannen over kringlooplandbouw en landschapsinrichting van het 200 hectare grote Weusthagpark. Het gaat niet alleen om een fysieke, maar ook om een organisatorische verbinding tussen de kinderboerderij en het Natuur- en Educatiecentrum met als doel samen te werken aan het ambitieplan Weusthag van maart 2020. Oude Avenhuis legt uit dat de kinderboerderij vorm zal gaan geven aan en informatie zal verstrekken over kringlooplandbouw. Het plan is in een kleine kiosk jam en streekproducten te gaan verkopen. Van de kinderboerderij zal een kronkelend pad gaan lopen naar het Beleefbos en de Heemtuin waar kinderen kunnen spelen en leren over de natuur.

Insecten en inheemse planten
Mulder, van oorsprong kinderfysiotherapeut, legt uit dat de eenvoudige natuurspeelgelegenheden kinderen uitnodigen om te ontdekken. ‘De heuvels zijn zeer in trek’, vertelt hij, ‘ze willen altijd klimmen.’ Het Beleefbos wordt goed schoongehouden. De leerlingen van ’t Korhoen hebben er een speciaal bijenhotel gebouwd in een oude rioolbuis. Op open plekken staan picknicktafels, een poeltje laat sporen zien van kinderen die in het lage water gespeeld hebben. In een kleine beek vormen vijf grote platte stenen een brug naar de overkant. Kleine beestjes zwemmen vlak onder het wateroppervlak en op de bodem kruipt de larve van een grote spinnende watertor.

In de Heemtuin zwenken zwaluwen laag over de grond. Aan het riet in de poel hangt de pop van een glazenmaker en kleine blauwe waterjuffers vliegen van steel naar steel. Een kikker laat van zich horen. De tuin is opgedeeld in ongeveer 15 gebiedjes, die ieder een eigen verhaal vertellen. Oude gewassen als boekweit, huttentut, spelt en gerst wiegen in de wind en stutten klaprozen en ander akker-onkruid. Andere minituintjes laten teunisbloemen en koningskaarsen zien. Deze plek is een een wereld op zich, waarin zoveel te leren en te beleven valt dat je niet uitgekeken raakt! 

Mariska van Doorn | Schrijvenderwijs
2021